Spirituele architectuur… het klinkt zo beladen. En toch is het niet meer dan een term om aan te duiden waar een bepaalde stroming binnen de architectuur voor staat, net als bijvoorbeeld voorheen het Modernisme, Neoclassicisme, Expressionisme, Functionalisme, en ga zo maar door. Het is verrassend om te zien hoeveel verschillende stromingen er wel niet zijn.

Een stroming binnen de architectuur valt vaak binnen een bepaald tijdsframe. Het is een uiting van de maatschappelijke en sociale opvattingen van die tijd over hoe de gebouwde omgeving eruit moet komen te zien en omdat er vaak meerdere opvattingen tegelijkertijd zijn, heb je binnen een tijdsframe vaak ook meerdere architectuur stromingen.

Vaak zie je binnen steden verschillende stromingen naast elkaar wat gelijk ook de charme aan een stad geeft.

Vandaag de dag is dat niet anders. Aan de ene kant zie je aandacht voor techniek en een wens om zo efficiëntie mogelijk te bouwen, ook wel technische duurzaamheid genoemd.

Aan de andere kant zie je aandacht voor onze impact op het milieu en een neiging naar ecologisch bouwen, met termen als Bio-based, Cradle-to-Cradle, Circulair, Zelfvoorzienend en Passief; alhoewel deze laatste drie onder beide stromingen kunnen vallen.  

Opvallend is dit verschil in aandacht voor de manier van bouwen en niet zozeer hoe de architectuur eruit moet komen te zien. Nog nooit is de diversiteit aan gebouwen zo groot geweest en met de komst van de 3D printer zal deze diversiteit alleen nog maar toenemen.

Naast deze twee stromingen kun je ook een sociale tendens waarnemen. Onze maatschappij is qua samenstelling aan het veranderen waardoor ook onze woonbehoefte aan het veranderen is. Er komen steeds meer ouderen en alleenstaanden en deze hebben meer behoefte aan sociale contacten waardoor er steeds meer interesse is in woonvormen als Centraal Wonen of CPO projecten (Collectief Particulier Opdrachtgeverschap). De term Humanistisch architectuur heb ik al voorbij horen komen, alhoewel dat nog geen officiële stroming is. 

Spirituele architectuur is ook geen officiële stroming, maar is wel een duidelijk tendens van deze tijd. Steeds meer mensen raken ervan overtuigd dat er meer is dan wij met het blote oog kunnen waarnemen en dat wij sterk beïnvloed worden door onze omgeving.

Biophilic architectuur, ook wel Biophilic Design genoemd, brengt groen terug in de gebouwde omgeving waarbij uit onderzoeken is gebleken hoeveel prettiger wij ons daardoor voelen met als bijkomend voordeel minder ziekteverzuim in kantoren, een hogere omzet van winkels en een hogere verkoopwaarde van de gebouwen zelf.

Als je dan één stap verder gaat, kun je ook bedenken dat de materialen waarmee we ons omringen invloed hebben op ons welbevinden en daaraan gekoppeld de vorm waarin deze materialen zijn neergezet. Een vierkante betonnen doos zal anders aanvoelen dan een ronde ruimte gemaakt met bamboe. Kijk eens naar de ruimte waarin je je nu bevindt en bedenk dat het plafond een meter hoger of lager is. Hoe zou deze ruimte dan aanvoelen ? En wat als de stenen of betonnen muur vervangen zou worden door een meer natuurlijk product zoals hout. Zou de ruimte dan ook anders aanvoelen ?

De interpretatie van hoe dingen aanvoelen is voor ieder mens verschillend, simpelweg omdat ieder mens uniek is. We zijn echter in staat om ons perfect aan te passen aan onze omgeving, waardoor dit aspect vaak onderbelicht blijft. Veel mensen wonen in een standaard rijtjeswoning of appartement en zijn daar helemaal gelukkig.

Maar wat als je in de architectuur hier wel rekening mee kunt houden. Wat als je een gebouw zou kunnen ontwerpen die rekening houdt met de specifieke energie van de eigenaar of gebruiker ervan, en dan in relatie met de functie van die ruimte. En wat als je dit zelfs nog één stap verder kunt brengen door een architectuur te maken die niet alleen rekening houdt met deze energie, maar die ook rekening houdt met het persoonlijke pad dat iemand bewandeld.

Hoe mooi zou de wereld dan worden. Hoe anders zouden wij onze omgeving gaan waarnemen. Denk hierbij niet alleen aan woonhuizen, maar ook aan ziekenhuizen, of beter gezegd “beterhuizen”, zorgcentra, kantoren en scholen. Ik ben dit Spirituele architectuur gaan noemen, maar het is slechts een term voor een meer holistische manier van kijken naar architectuur en onze gebouwde omgeving.