Frans van der Werf en Karel Dekker, mede oprichters van de Stichting Open Bouwen, vertellen tijdens het VIBA Café wat Open Bouwen is en hoe het ontstaan is in Nederland. Het principe van Open Bouwen komt er in het kort op neer dat er een scheiding gemaakt wordt tussen de draagstructuur van woningen en het inbouwpakket; ook wel “scheiding drager en inbouw” genoemd. De draagstructuur bestaat uit het casco van dragende wanden, vloer, daken, gevels en leidingschachten. De niet-dragende binnenwanden, keukens en badkamers vormen het inbouwpakket. Binnen een zelfde drager zijn er verschillende inbouwpakketten mogelijk. Dat geeft een grote indelingsvrijheid voor de toekomstige bewoners. Bovendien kunnen woningen na verloop van tijd makkelijker worden aangepast aan de nieuwe wensen van bewoners. Omdat de levensduur van de draagstructuur en het inbouwpakket verschillend is de scheiding tussen drager en inbouw ook noodzakelijk om echt circulair bouwen mogelijk te maken.
De presentatie van Frans van der Werf, architect en lid van de VIBA, begint met een kort filmfragment uit de 70er jaren waarop te zien is hoe bewoners zelf bepalen hoe de plattegrond van hun in aanbouw zijnde woning er uit gaat zien. Tot grote verassing van de woningcorporatie en de ontwerpers bleken bewoners veel meer varianten te bedenken dan de ontwerpers van te voren bedacht hadden. Dat toont aan dat bewoners wel degelijk geïnteresseerd zijn in een woning die is ingedeeld op basis van hun specifieke wensen.
Frans gaat verder uitvoerig in op het project ‘De Pelgromhof’ (2000) in Zevenaar, waarbij Open Bouwen werd toegepast in een Organische Architectuur. Ook bij een meer organisch vormgegeven draagstructuur bleek het heel goed mogelijk te zijn om verschillende indelingen mogelijk te maken en daarbij tegemoet te komen aan de wensen van de bewoners. De combinatie van Open Bouwen en Organische architectuur was uniek en zorgde voor een hoge woon kwaliteit. Op 15 mei 2020 is er een uitgebreide VIBA excursie met toelichting en rondleiding naar dit bijzondere project.
Architect Karel Dekker laat vervolgens zien dat Open Bouwen ook bij renovatie veel mogelijk maakt. Toen een woningcorporatie in de Den Haag een bestaand flatgebouw wilde afbreken, omdat het gebouw niet meer voldeed aan de eisen van deze tijd, heeft Karel voorgesteld om het casco ofwel de drager te laten staan en het inbouwpakket, inclusief de gevels te vernieuwen. Het resultaat is dat na verbouwing iedere bewoner zijn eigen woning indeling kreeg, inclusief een balkon, wat eerder niet aanwezig was. Ook de buitenkant, inclusief de entree werden aangepakt en er werden zelf nieuwe woningen aan het complex toegevoegd. Het gehele project was voor de woningcorporatie goedkoper dan volledige nieuwbouw en leverde voor de bewoners veel kwaliteit op. Karel Dekker laat zo’n zelfde proces ook zien bij de transformatie van een ziekenhuis in een hospice.
Open Bouwen heeft wereldwijd aandacht. In Japan is er zelfs specifieke wetgeving die voorschrijft dat de drager en de inbouw gescheiden moeten zijn. Andere landen, zoals Finland, zijn daar mee bezig.
