AFSCHEID JOHN HABRAKEN.
Hierna volgt een In Memoriam (ook namens het bestuur) van Frans van der Werf.
Nicolaas John Habraken, Bandung 1928 – Apeldoorn 2023
In 1961 publiceerde architect John Habraken een revolutionair boekje “De Dragers en de Mensen, Het einde van de massawoningbouw”. Daarin introduceerde hij een nieuwe relatie van bewoner met zijn woning in het ontwerp en bouwproces. Hij zag de woning als “een levende cel in het organisch bestaan van een gebouwde omgeving”.
Zijn originele gedachten waren voor een aantal grote architectenbureaus in 1964 aanleiding tot de oprichting van de SAR, de Stichting Architecten Research te Eindhoven, onder leiding van Habraken. De SAR publiceerde daarop een methode voor het ontwerpen van woningbouw dragers, de SAR65, en later een ontwerpmethode voor stedelijke weefsels de SAR 73.
Tegelijkertijd was John Habraken oprichter en hoogleraar aan de afdeling Bouwkunde van de Technische Hogeschool Eindhoven en vanaf 1975 Head of the Department of Architecture aan het vermaarde MIT in Boston USA, waar hij doceerde tot eind jaren ‘90. Na zijn terugkeer woonde hij en zijn vrouw Marleen in Apeldoorn, in het mooie huis dat hij al eerder ontworpen had voor zijn ouders.
Habraken was niet alleen een geliefde leraar voor heel veel studenten en promovendi uit de gehele wereld. Hij was ook een boeiend spreker op congressen en een begenadigd schrijver van diepgaande boeken over de gebouwde omgeving, met name over de distributie van controle ervan, zoals in The Structure of the Ordinary, Palladio’s Children, Conversations with Form, Transformation of the Site, The Appearance of the Form en Open Building for Architects, als ook korte essays zoals The Uses of Levels, Who is participating, Design for flexibility en The Control of Complexity.
John was geen criticus van andermans werk. Hij schreef ook niet voor het grote publiek. Hij schreef enkel voor architecten, leraren en studenten. Als toelichting liet hij geen eigen ontwerpen zien. Ontwerpen zei hij, liet hij aan anderen over. De belangrijke kwesties lagen voor hem niet zozeer het architectonisch ontwerp maar in de “distributie van besluitvorming”, waaronder het recht van de bewoner en de rol van de ontwerper.
Ik ontmoette John direct na mijn afstuderen. Hij voelde in mijn werk een verwantschap met zijn ideeën, hetgeen leidde tot mijn werk op de SAR en later tot regelmatige uitwisselingen over projecten. Ik ken hem als iemand die prachtig kon verhelderen, vertrouwen en bemoedigen, kortom een dierbare vriend!
Soest, 1 november 2023, Frans van der Werf