Onze gast deze maand ken ik al langer. Onlangs nam zij deel aan de HE-bijeenkomst over ‘Ervaring van Grootte’ en zeven jaar geleden in het Peter Schmid Auditorium in Den Bosch gaf zij ons een workshop vouwkunst tijdens het VIBA-café. Ik ben een druk man, maar word stil bij deze kunstenares, de innemende rust zelve! Is rust dé voedingsbodem voor uitbundigheid? Voor onze gast lijkt mij dat toepasselijk:
Carla Feijen
Wie ben je?
„Carla Feijen, opgegroeid in een creatief gezin in Leiderdorp. We maakten heel veel zelf: speelgoed, spelletjes maken en verzinnen. Bij voorbeeld op oudejaarsavond bedachten we een hele spelshow. Wij, dat is ik met vier zussen en mijn moeder en vader – die werkte bij de Leidse Apparaten Fabriek dus was ook heel handig. Mijn moeders droom was onderwijzeres worden maar de oorlog maakte dat onmogelijk én getrouwde vrouwen mochten niet werken. Ik ben in 1982 afgestudeerd in visuele communicatie aan de Willem de Kooning Academie in Rotterdam.
Pas tijdens mijn studie ontdekte ik dat ik geen diepte kan zien. Omdat ik juist complimenten kreeg van mijn docent ruimtelijke vormgeving, raakte ik geïnteresseerd in hoe ikzelf en andere mensen ruimte waarnemen, wat is ruimte eigenlijk?.“
Meteen ZZP’er
Desgevraagd vertelt Carla dat zij na haar studie maar één keer heeft gesolliciteerd, tegelijk met 278 anderen – bij Artis; ze vond zichzelf dé perfecte kandidaat voor de functie van grafisch ontwerper als veelzijdig tekenaar van dierfiguren, maar kreeg geen oproep. Toen dacht ze: dan doe ik het wel zelf! De ZZP kunstenaar was gevestigd. He-le-maal Carla Feijen: „Dingen gaan doen! En als je dingen doet dan komt er ook weer vraag naar ‘Kun je dit ook doen?’
Eerst samen met twee zussen een winkel met werkplaats in toegepaste kunst gestart met de naam “Unieke Produkten” in Leiden. Een zoete inval ook voor andere creatievelingen zonder vaste baan, waar vele producties met combinatie van beeldende kunst, muziek en theater uit ontstonden. Vanaf 1991 in Rotterdam alleen weer verder.
En diepte zien, hoezo? Carla vertelt dat ze met een vriendin naar een tentoonstelling ging over stereofotografie. ‘Oh wat leuk wat mooi!’ Maar Carla zag alleen maar twee foto’s naast elkaar. Niet leuk! Diepte zien is iets anders dan ruimte ervaren dus bij voorbeeld autorijden gaat prima. En laat geen ruimte kunnen zien voor werken in het platte vlak nu juist heel interessant zijn! Ooit kon Carla wel diepte zien maar dat was een korte tijd na een hersenschudding…. Zullen we haar tijdens het eerstvolgende VIBA-café een dreun verkopen?
Prijs gewonnen!
Op de kunstacademie bedacht Carla een leermiddel om inzicht te krijgen in rekenen met breuken. Dat werkte goed. Ze kreeg daarvoor uit handen van ontwerper Wim Crouwel de Van Maaskant Academieprijs 1980 > goed voor een studiereis naar Japan. Tweejaarlijkse prijs voor de meest veelbelovende student. Het werkte perfect maar geen uitgever durfde het op de markt te brengen.
Wat doe je?
„Ik werk als zelfstandig ontwerper en beeldend kunstenaar en zet ook graag andere mensen aan tot onderzoek en creativiteit middels kunstprojecten, workshops en cursussen.
In de uitvoering van mijn werk word ik gesteund door mijn partner Chiel Duran, die werkt als zelfstandige in onderhoud en restauratie en vakkundig is met veel materialen en technieken.“
En hobby’s? Eigenlijk ook deel van het werk, gemaakt in opdracht: Samen met Chiel (het dekor, een deel van de poppetjes, de armaturen en bewegingen) heeft Carla (ook poppetjes, de camera en montage) een animatiefilm gemaakt met van die kleipoppetjes die steeds een stukje bewegen en dat shot voor shot filmen. ‘Stop motion animatie’ heet dat. We kennen het van de Oscarwinnende film KNOR. Er ligt nog een verhaal in de maak. Kijk op Carla’s Youtubekanaal waar 2 animatiefilms staan :
https://www.youtube.com/@DrownedWindmill/videos
Extra informatie: ze zijn allebei een keer op het grote doek in een bioscoopzaal vertoond en er zijn ook twee maal op het International Film Festival Rotterdam workshops gegeven in het maken van stop-motion animatiefilms.
Werken aan het decor voor de animatiefilm ‘Quasikrokodil’, voor stichting Droomwevers
Chiel maakte een mini camera dolly voor rijshots voor de animatiefilm ‘Quasikrokodil’, voor stichting Droomwevers
Duveltjes uit doosjes
We kennen Carla als een beminnelijk mens met een rustige introverte uitstraling. Schone schijn! In haar brein is het een creatieve kermis. Ze is ook een snelle denker, een bèta brein met een alfa creativiteit. Dan komen er duveltjes uit doosjes die ze dan ook nog zelf vorm gegeven heeft. We waren blij verrast toen haar tas open ging tijdens de bijeenkomst van de Harmonikale Ellips op 23 januari in Den Bosch.
Introvert of toch extravert?
„Tja, ik heb best veel te vertellen. Dan moet je af en toe toch voor een groep gaan staan.“ verwoordt Carla. „Visuele communicatie kan grafisch ontwerpen zijn of film en video; alle beeld dat iets over moet brengen. Mijn cursus aan de TU Delft gaat over dat je je goed kan voorstellen hoe andere mensen kijken. Dat je kunt observeren wat je ervaart als je iets ziet. Ik laat ze zelf voorbeelden zoeken en die bespreken we op werkzaamheid. Gericht op wetenschappelijke posters dus. Die moeten snel onderscheidenlijk zijn zonder veel tekst.“
Carla geeft als voorbeeld de Zwitserse komiek Ursus Wehrli die alles wil opruimen. Zo heeft hij beroemde schilderijen die hij te rommelig vond, opgeruimd. Het beeld analyseren is de basis. Studenten willen alles kapot analyseren maar het is juist zaak dat ze de dingen met elkaar verbinden pas dan wordt het helder. Integraal, holistisch dus, zoals we dat bij de VIBA willen en ook gewenst is in bij voorbeeld gezondheidszorg.
Kun je voorbeelden geven van jouw workshops?
„Ja hoor, graag:’Ruimte ervaren met meer dan 5 zintuigen’, gericht op binnenhuisarchitecten, met o.a. geometrische opstellingen;
‘Spelen met Geometrie’ bouwen met een geometrisch bouwpakket van bamboe, dat ik ontworpen heb;
‘Gevouwen Ruimte, origami voor designers’, van een 2-dimensionaal patroon naar een 3-dimensionale structuur, voor masterstudenten Industrieel Ontwerpen aan de TU Delft;
‘Geometrie en Architectuur’ voor scholieren bij het RAP: Rijnlands Architectuur Platform inLeiden.“
Geometrie workshop tijdens Leonardo Meeting, Brussel 2014
Workshop ‘Ruimte ervaren met meer dan 5 zintuigen’ – Rotterdam, 2013
‘Unlocking’, Carla Feijen en Chiel Duran voor World Bamboe Congress Antwerpen-Merksplas 2012
Neuropsychologie?
Op Carla’s LinkedIn pagina lees ik over een workshop voor de Nederlandse Vereniging voor Neuropsychologie. Moet zij daar ook al verstand van hebben?
„Nee hoor, ze vroegen mij of ik een korte workshop wilde geven tijdens hun dag-vol-workshops. Als wetenschappers hun poster(s) op willen laten vallen tussen tientallen andere posters, leer ik ze hoe.“
Carla vertelt dat ze nu werkt aan het ontwerp van een collectie geometrische plafond ornamenten en lichtobjecten, gebaseerd op haar vouwwerk. Momenteel studeert ze erop hoe die verschillende elementen samen een goed totaal ontwerp gaan vormen en wat het effect ervan is op de ruimtebeleving.
De laatste paar jaar geeft ze vrij veel cursussen in visuele communicatie, aan promovendi bij de TU Delft. Hoewel dat is leuk om te doen, en momenteel haar belangrijkste inkomstenbron, overweegt ze toch om ermee te stoppen, om genoeg ruimte te krijgen voor haar ruimtelijk geometrisch onderzoek, ontwerpen en workshops. Financieel wordt dat binnenkort gefaciliteerd door de AOW die ze gaat krijgen. Welkom bij de club, Carla! 😎
Ook welkom aan opdrachtgevers die wensen hebben op gebied van geometrie, de ‘vormentaal van de natuur’ en de verbeeldingskracht van dromen!
Waarom ben je VIBA lid?
„Ik kwam de afgelopen jaren af en toe naar de werkgroep Harmonikale Ellips, en gaf op verzoek van Hans Coppen in 2017 een lezing met workshop voor de VIBA over Gevouwen Ruimte, waarvoor ik als beloning o.a. een jaar lang lidmaatschap van de VIBA kreeg. Nu ik mijn ruimtelijk werk weer op de eerste plaats wil zetten, vond ik het een goed idee om de bijeenkomsten van de HE weer bij te gaan wonen en ook lid van de VIBA te worden. En zou graag met anderen willen sparren over mijn ontwerpen op het gebied van geometrie en ruimte ervaren.“
Waar gaat het met de VIBA naar toe?
“Ik zie als symbool een labyrint voor me, met eerst een pad naar binnen, dat in het midden omdraait en dan weer naar buiten beweegt. De VIBA heeft heel veel pionierswerk bij elkaar gebracht, nu is ook de weg naar buiten belangrijk, de rest van de bouwwereld en bouwkunde onderwijs heeft die kennis en ervaring nodig.
De VIBA zou een poel kunnen samenstellen van inspirerende sprekers en adviseurs die gevraagd kunnen worden door overheden en onderwijsinstellingen. De roadshow van jou, Wilco, kan daar publiciteit voor maken.“
Hé daar zeg je wat! Twee weken voor dit interview was uw reporter bij Carla op bezoek in haar atelier: een heerlijke combinatie van wonen en werken onder éen dak. Ik besprak mijn wens mijn toehoorders iets te laten maken tijdens een mini workshop, iets dat ze mee naar huis kunnen nemen én waarop informatie meekomt. Inmiddels heeft Carla haar eerste proeve gepresenteerd tot mijn grote blijheid. Nu nog budget vinden.
Wat is jouw antwoord op de doorgeefvraag van Gabriela:
Hoe verbind jij je met de natuur?
„Door me te realiseren dat natuur bestaat uit allerlei levende systemen die in hun processen met elkaar verweven zijn, zowel fysiek als energetisch. En dat ik als mens deel ben van diverse systemen, en zelf ook een systeem ben voor talloze lichaamscellen en micro-organismen, die op hun beurt mijn leven mogelijk maken.“
„Praktisch doe ik dat met tuinieren.
Een eigen tuin vind ik interessant, omdat het je zoveel spiegelt over je eigen gedrag. In een tuin kun je metaforen zien, bijvoorbeeld over politiek-bestuurlijke principes. In een tuin is namelijk ook een mens aanwezig die heel veel wil bepalen, maar zelden voldoende kennis heeft van wat het beste is voor alle wezens die er gezamenlijk leven. Erkennen dat er onder de oppervlakte zoveel speelt, waar je geen weet van hebt. Vruchtbare relaties die je met je ingrepen verstoort. Dat sommige onooglijke plantjes of diertjes juist een belangrijke bijdrage leveren aan de gezondheid van het geheel. Die moet je als tuinier juist beschermen tegen indrukwekkende succesvollen, anders gaan die de hele tuin in bezit nemen.
En dat de uitspraak “Alles wat je aandacht geeft, groeit” waar is, maar dit ook: Iets dat je geen aandacht geeft, groeit soms nog veel harder.“
En welke is jouw doorgeefvraag?
Wat kan jij met jouw ontwerpen voor gebouwen of buitenruimtes doen om stress van gebruikers ervan te reduceren en ze juist comfort te bieden en hun creativiteit te bevorderen?
Epiloog van de auteur:
Dit interview telt ruim 1700 woorden. Héél véél dus. Het vorige met Gabriela Dalhoeven was nog véél groter. Dilemma: alle VIBA leden zijn dermate leuke interessante boeiende mensen die allen hun verhaal hebben. Toch wil ik blijven boeien binnen de aandachtsspanne die ik van VIBA lezers mag verwachten. Dus is mijn voornemen hierna: „De kunst van het weglaten“ in praktijk te brengen.
Vragen, verbeteringen, adviezen altijd welkom: [email protected]
Zeist/Rotterdam, februari 2024