Verslag Excursie naar Gemeentehuis Voorst (in Twello)
vrijdag 9 juni 2023
Prachtig voorbeeld van vernieuwbouw
Het bestaande gemeentehuis, een ontwerp van Architectenbureau Van den Broek en Bakema (nu Broekbakema), is begin jaren ’80 gerealiseerd en voldeed niet meer aan de huidige duurzaamheids- en comforteisen. Omdat het gebouw wel een goede, constructieve structuur had, is besloten de betonnen constructie te handhaven. Verder is het gebouw helemaal circulair gestript tot het casco en opnieuw duurzaam opgebouwd. Op het voorplein is een nieuw deel toegevoegd zodat een compacter volume ontstond. Dit deel heeft een constructie van gelamineerd hout. Het bevat de hal (foto 1) en de raadzaal (foto 2).
Het gebouw heeft de ARC22 Innovatie Award in de wacht gesleept! De gebruikers zijn zeer tevreden over het comfort en de sfeer van het gebouw.
Foto 1: Het gemeentehuis met links de hoofdingang en rechts de raadzaal. Foto beschikbaar gesteld door de gemeente.
Men heeft eerst uitgebreid bekeken of men zou nieuwbouwen of zou vernieuwbouwen. De gemeente wilde in ieder geval een zeer duurzaam gebouw dat ook een voorbeeldfunctie kon hebben voor de regio. In juni 2018 nam de gemeenteraad het besluit tot de verbouwing. In het voorjaar van 2022 is het project afgerond. Het aardige is dat nieuwbouw ongeveer 1 miljoen euro duurder zou worden dan vernieuwbouw, het budget bedroeg 15,3 miljoen euro. Binnen dit bedrag is het ook gerealiseerd. Vernieuwbouw had bovendien een groot milieuvoordeel: het directe hergebruik van het betonskelet en de fundering.
Foto 2: De nieuwe centraal gelegen hal met doorzicht-PV in de overkapping.
Foto 3: De VIBA-excursiegangers in de raadzaal. Ed Bakx, projectleider bij de gemeente, hield een zeer enthousiaste en uitgebreide toelichting op het ontwerpproces, het ruimtelijk ontwerp en de duurzaamheidsmaatregelen.
Er zijn diverse ‘biobased’ materialen toegepast zoals kalkhennep in de buitengevel; op deze schaal uniek voor ons land. Voor de samenstelling van de kalkhennep is er in het noorden van het land 13 hectare aan hennep geplant en na vier maanden geoogst. De 38 cm dikke gevel heeft een Rc-waarde van 5,7 m2K/W. De kalkhennep is afgewerkt met een semi-transparante keimlaag ter bescherming van de kalkhennep.
Er zijn de afgelopen maanden krimpscheuren in de gevel ontstaan die vlak voor de excursie weer gedicht zijn; wel moet er nog keim worden aangebracht. Waarschijnlijk is de oorzaak van de krimp te vinden in de onverwachts natte periode waarin de gevel ter plaatse is opgebouwd. Voordat besloten werd tot het gebruik van kalkhennep zijn diverse testen uitgevoerd in samenwerking met o.a. de leverancier, de leverancier van de keim en de brandweer.
Voor de houten kozijnen is ongeschilderd accoya toegepast.
Foto 4: Detailopname van de gevel van kalkhennep. Deze hennep is niet geschikt voor de productie van drugs.
Het gasloze gebouw is energiezuinig, de warmte- en koudeopwekking gebeurt met behulp van een ijsbuffer in combinatie met een warmtepomp.
In de zomer wordt overtollige warmte opgeslagen in de bufferopslag. Vanaf het begin van het koude seizoen wordt dit water gecontroleerd tot het vriespunt afgekoeld. Zodra er ijs ontstaat, komt er een grote hoeveelheid energie (‘kristallatiewarmte’) vrij, die gebruikt wordt om het gemeentehuis te verwarmen. Vanaf het einde van het stookseizoen wordt de koude juist aan de buffer onttrokken, om het gebouw ’s zomers te koelen; het ijs wordt gesmolten met behulp van zon-luchtcollectoren.
De buffer bestaat uit een ingegraven ronde betonnen opslag van 375.000 liter (diepte en doorsnede van 14 meter).
Een belangrijk voordeel van dit, weliswaar duurdere, systeem ten opzichte van een bodemopslag met verticale warmtewisselaars is dat het goed bereikbaar blijft voor onderhoud.
Het dak ligt vol met PV-panelen.
In het oude gebouw werd zo’n 50.000 m3 gas verbruikt, nu is het gasloos. Het elektriciteitsverbruik is globaal hetzelfde gebleven. Dat verbruik wordt grotendeels door de PV gecompenseerd. De EPC bedraagt – 0,178.
Foto 5: Verwarming en koeling vindt o.a. plaats via plafondpanelen en via de vloer. Plafonds zijn afgewerkt met akoestisch spuitwerk opgebouwd uit biobased en recyclebaar cellulose.
Het ontwerp is van architectenbureau De Twee Snoeken. Het bureau heeft het exterieur- en interieurontwerp gemaakt en het projectmanagement en de technische uitwerking verzorgd. Ook stuurden zij alle andere adviseurs aan.
Foto 6: Ook aan de inrichting van de omgeving is veel aandacht besteed.
Meer informatie:
https://www.tweesnoekenarchitectuur.nl/projecten/huis-van-de-gemeente-voorst/
Zie voor foto’s van tijdens de bouw:
https://photos.google.com/share/AF1QipNPf2TyX1zhDqMG-hGSNZD1uwfr29KuBh3C59HwfXDnnqXc7fyHmdj-5moZPMmIGg?key=akhRYTRFdzlHWFM0cEs4dThEeWVNb1FBUkllQjRR
(verslag en foto’s 2 t/m 6: Frank Stofberg)