Twintig jaar bezieling, visie, samenwerking, en vertrouwen
door Leendert Verhoef
Aan de zuidzijde van Heerhugowaard, grenzend aan de gemeentes Alkmaar en Langedijk, is een nieuw stedelijk gebied gerealiseerd: ‘Stad van de Zon’.
Binnen “Stad van de Zon” zijn woningen en voorzieningen ingebed in een recreatiegebied dat ruim 170 hectare groot is.
Het recreatiegebied bestaat naast bos en ecologische zones, uit ruim 75 hectare water van zwemkwaliteit. Dit zijn slechts enkele van de ambities die voor het plan waren vastgesteld en grotendeels al zijn bereikt.
In de Stad van de Zon zijn de afgelopen 10 jaar energie, water, en sociale duurzaamheid vormgegeven door bezieling, visie, samenwerking, en vertrouwen.
Qua energie-voorziening is toegepast: besparing, zon-PV en warmtepompen aan/in de gebouwen zelf. En waterzuivering en wind-energie in de directe omgeving.
Het is een voorbeeld van ambitieuze visie, strategische doelen, en vasthoudendheid van gemeente, bouwkundig ontwerpers, productontwikkelaars en onderzoekers, met een belangrijke rol voor de stedenbouwkundige.
In de lezing wordt het proces en het stedenbouwkundige ontwerp belicht.
Leendert Verhoef is meer dan 25 jaar betrokken bij de ontwikkeling en introductie van zonne-energie. Na een promotie op verbetering van zonnecellen, werkte hij 5 jaar bij de ontwikkelafdeling van Shell Solar. Daarna runde hij enige jaren het martkintrodcutieprogramma autonome zonnesystemen bij Novem. Vanaf die positie bouwde hij kennis en ervaring op in marketing en ontwikkelingslanden. In 1998 startte hij zijn eigen adviesbureau. Momenteel is hij partner bij adviesbureau New-Energy-Works, van waaruit hij 10 jaar berokken was als adviseur bij Stad van de Zon. new-energy-works.com
AANMELDEN:
Niet-leden: klik hier
LEDEN: aub eerst inloggen dan: klik hier
PLAATS: Peter Schmid Auditorium, SVE (vh Stichting VIBA-Expo), De Gruyter Fabriek (vh. Bedrijvencentrum Brabant), Veemarktkade 8 gebouw B ‘s-Hertogenbosch
AANVANG: 20.00 uur
VERSLAG
verslag: Robert Jan Verkuylen
De Stad van de Zon, ontworpen door Ashok Bhalotra, is een ontwikkeling van circa 3.000 woningen met voorzieningen aan de zuidkant van Heerhugowaard. In het midden van deze Vinexlocatie ligt het Carré, een gebied van 700 x 700 meter.
Het doel van de ontwikkeling was om het Carré CO2 neutraal te maken. Is dat gelukt? De heer Leendert Verhoef zal deze vraag op het einde van zijn presentatie beantwoorden, maar voor het zover is worden de aanwezigen geprikkeld met enkele stellingen:
- Architecten weten niet hoe zonne-energie werk;
- Zonne-energievoorzieningen kunnen mooi worden toegepast;
- Zonne-energie is niet te duur.
Heerhugowaard had een suf imago. Twee ambitieuze wethouders wilden begin jaren negentig Heerhugowaard op de kaart zetten middels een aansprekend project: het grootste zonne-energie project van Europa. De Stad van de Zon was geboren.
In die tijd verkeerde zonne-energie nog maar het begin van de technische ontwikkeling. De ontwikkeling van PV-collectoren heeft sindsdien een enorme vlucht genomen. In het begin dacht men dat de prijs van zonnepanelen zou dalen als gevolg van de vraag naar zonnepanelen in de Stad van de Zon. Nu heeft Duitsland zoveel productiecapaciteit dat alle panelen voor de complete ontwikkeling in één uur gemaakt zouden kunnen worden. Volgens de heer Leenders is een van de lessen van dit project dat de technologische ontwikkelingen zo snel gaan, dat gedurende het proces de randvoorwaarden en uitgangspunten continu bijgesteld moesten worden.
Het project heeft een doorlooptijd van ruim 20 jaar. De ontwikkeling heeft twee economische recessies meegemaakt, en heeft op een aantal momenten aan een zijde draadje gehangen. Een andere factor die het plan onder druk heeft gezet was de prijs van zonnepanelen die, tegen de verwachtingen in, op een bepaald moment was gestegen als gevolg van de explosieve vraag in Duitsland. Uiteindelijk is het een hele prestatie geweest dat De Stad van de Zon is gerealiseerd. Dit ligt volgens Leendert Verhoef met name aan het doorzettingsvermogen van enkele individuen en de steun van subsidies.
Door middel van een fotoserie geeft de heer Leenders een impressie van enkele gerealiseerde woningen en de verschillende toepassingen van zonnepanelen. De aanwezigen zijn niet overwegend positief over de vormgeving van de panelen. Een van de constructies met zonnepanelen wordt de ‘(vuile) waslijn’ gedoopt.
Vanuit de zaal wordt opgemerkt dat hier geen sprake is van een integrale aanpak. Er is slechts gefocust op één (duurzaamheids)aspect: energie.
Er wordt een vraag gesteld over de oriëntatie en de hellingshoek van zonnepanelen. De heer Verhoef legt uit dat in Nederland zonnepanelen tussen zuidoost en zuidwest georiënteerd moeten staan met een hellingshoek variërend van 25 – 55 graden. In de meest ongunstige situatie is het maximale verlies dan circa 20%. Met andere woorden, zonnepanelen zijn ook goed mogelijk op niet pal zuid georiënteerde daken.
De vraag aan het begin van de lezing was of het doel bereikt was om een CO2-neutrale wijk te realiseren. Het energieverbruik van de bewoners is vergeleken met de hoeveelheid energie die wordt opgewekt door de zonnepanelen en enkele grote windturbines. Die windturbines staan aan de rand van het plangebied en maken ook onderdeel uit van het plan. Uit de berekening volgt dat de wijk CO2-neutraal is, maar opvallend is dat de windmolens een significant deel van de energie opwekken.