Woonpioniers is een architectbureau van jonge architecten die met het hele kantoor lid zijn geworden van de VIBA. Ze streven naar een Architectuur die zo gezond mogelijk is voor de bewoners en de gebruikers en voor het leven om ons heen. Ze hanteren een holistische manier van ontwerpen.
Na zijn studie aan de TU in Eindhoven werkte Woonpioniers oprichter Daniël Venneman eerst bij architectenbureaus waar hij chique dingen ontwierp voor mensen die het niet echt nodig hadden. Hij had het gevoel dat het ook anders kon. De Woonpioniers richt zich op slimme bouwmethodes, biobased materialen, slimmer en compacter bouwen, architectuur die één wordt met het landschap, met slimme energiesystemen. Bovendien kijken de Woonpioniers hoe je daar de bewoner zelf bij kunt betrekken. Ze hebben een product gerichte insteek en zoeken steeds naar slimme en haalbare concepten.
Hermit house, een van hun eerste projecten, was een ‘opensource’ systeem waarmee je zelf huisjes kon ontwerpen, een Tinyhouse avant la lettre. Vervolgens hebben ze het concept van het Tinyhouse opgepakt om te laten zien dat het ook anders kan op het gebied van wonen en daarmee hebben ze meer bekendheid gekregen. Kleiner wonen kan juist een bevrijding zijn en meer grip geven op de wijze waarop je woont, omdat je ook je eigenhuis mede kan vormgeven. Daarmee wordt architectuur bereikbaar voor een grotere doelgroep.
Met deze filosofie hebben ze vervolgens Indigo ontwikkeld, een modulair bouwsysteem op een iets grotere schaal dan de Tinyhouses. Het basis idee achter Indigo is het ontwikkelen van een casco die goed wind en water dicht is, maar tevens uitbreidbaar is en aan de binnenkant flexibel ingedeeld kan worden. De basis bestaat uit een element waarbij een dak deel en gevel deel moment-vast aan elkaar verbonden zijn. Daardoor krijg je een vrije overspanning zonder dat er een verdiepingsvloer nodig is om de spatkrachten op te vangen. Omdat het systeem zo eenvoudig is kunnen mensen gaan puzzelen met de elementen en hun huis zelf indelen. Het gehele systeem is zoveel mogelijk ecologisch opgebouwd en laat nauwelijks sporen achter mocht het afgebroken worden. Mensen kunnen eventueel alleen een casco aanschaffen en het helemaal zelf afbouwen. Deze werkwijze leidt soms tot verrassende oplossingen.
foto’s door Henny van Belkom
Naast ontwerpen werken ze ook aan computerprogramma’s die ze daarbij ondersteunen. Zo hebben ze een computerprogramma ontwikkeld waarmee je inzichtelijk maakt wat de invloed van het ontwerp is op het energiegebruik en waarmee de benodigde installaties kan verminderen. Dit is o.a. gebruikt voor een prijsvraag ontwerp voor de Markerwadden, waar ze op een passieve manier een comfortabel verblijf wilden realiseren in een extreem landschap.
Van individuele projecten zijn ze gaandeweg overgegaan op collectieve projecten, waarmee het niet alleen gaat om het gebouw, maar ook over het landschap en de sociale context. Daarbij ligt de nadruk vooral op mensen in staat te stellen om een andere leefstijl aan te nemen. Hoe kan je de drempel voor een duurzamere levensstijl verlagen? Deze aanpak passen ze toe bij de ontwikkeling van diverse Tinyhouse wijken en andere communities in Nederland, waarbij ze, naast het ontwerp van de woningen, vooral het sociale proces begeleiden en zorgen voor de inpassing in het landschap. Kortom ze ontwikkelen ecologische bouwconcepten, open ontwerpprocessen en vormen van collectiviteit.
Grasp is een programma om antwoord te geven op maatschappelijke opgaven als klimaatverandering, voedselvoorziening en woningopgave door de relatie tussen stad en landschap te verbeteren. Het is een door Woonpioniers ontwikkeld computerprogramma waarmee je visueel inzichtelijk maakt wat je footprint is. Daardoor kan er een nieuwe vorm van stedenbouw ontstaan die veel duurzamer is en waarbij het landschap getransformeerd kan worden naar ecosystemen waardoor je onder de streep uiteindelijk positief bezig bent. Dit hebben ze in eerste instantie geprojecteerd op leegstaande boerderijen die je zou kunnen transformeren naar holistische woongemeenschappen. Daarmee hopen ze dat we terugkeren naar een landschap dat weer lokaal in balans is. Op die manier kan je een schraal landschap weer veranderen in een levendig landschap en ecosystemen herstellen. Via het initiatief erfdelen zijn burgers hier al mee bezig.
De ander grote vraag is hoe we deze manier van denken ook in de stad kunnen toepassen. Daar zijn ze nog volop over aan het nadenken. Het is nu nog veel te taai voor een groep om in de stad een project te ontwikkelen. De vraag is hoe je een concept kunt ontwikkelen waarmee mensen een vliegende start hebben bij de ontwikkeling van een gezamenlijk ecologisch woonproject. De kunst is om de grootste onzekerheden als kosten en footprint van te voren weg te nemen. Als je dat hebt opgelost ontstaat er veel creativiteit.
De foto bovenaan de pagina is gemaakt door Juri Hiensch