De verbinding tussen de ecologische ideeën van De Twaalf Ambachten en de integrale bio-logische architectuur.
door Sietz Leeflang
Beide:
- streven naar vermindering van het energieverbruik
- streven naar een beter binnenklimaat o.m. door stralingswarmte, natuurlijke ventilatie en isolatie.
Ook gaat de lezing over:
- de erkenning dat de mens onderdeel is van een natuurlijke organische kringloop zoals door recycling en passende sanitatie, die op zijn beurt bijdraagt aan kringlooplandbouw.
- ecologisch landgebruik door vestiging van kleinschalige en regiogebonden boerderijen in zones rond de grote steden die door stadsgerichte kringlooplandbouw kunnen bijdragen aan voedselzekerheid voor de stedeling.
- en deze boerderijen brengen nieuwe werkgelegenheid, natuur- en landschapsversterking door biodiversiteit.
- het ‘onderlandhuis’, een semi-ondergrondse woning, die in de jaren ’80 door de Twaalf Ambachten geïntroduceerd werd en waarvan de bouwwijze wordt gedemonstreerd door op het terrein in Boxtel. Het ‘onderlandhuis’ moet worden gezien als een bijdrage aan de ontwikkeling van de biologische landbouw. Het onderlandhuis tast het landschap niet aan dan door geringe, terpachtige hoogteverschillen in het landschap.
- sanitatie en decentrale afvalwaterzuivering, onderdeel van complete recycling, doelstellingen van De Twaalf Ambachten. Riolering is ecologisch niet meer acceptabel en wordt ook onbetaalbaar.
Sietz Leeflang (78) was tot begin jaren ’70 redacteur wetenschap van het Algemeen Handelsblad (later nog korte tijd bij het gefuseerde NRC-Handelsblad en vertrok toen om bijna anderhalf jaar te werken als researchvoorlichter bij het Philips natuurkundig laboratorium. Richtte in ’71 met zijn vrouw Anke de milieuproefboerderij De Kleine Aarde in Boxtel op. Zes jaar later volgde na hun vertrek de oprichting van hun tweede milieucentrum De Twaalf Ambachten, dat inmiddels 33 jaar bestaat en nu geleid wordt door dochter Lieselot. In 1990 kreeg Leeflang de ‘Global 500 Award’ van de VN. De laatste jaren ijvert hij voor kringlooplandbouw en vertaalde en bewerkte het 100 jaar oude Amerikaanse standaardwerk Farmers of Forty Centuries van F.H.King over de oude Chinese landbouw, die 4.000 jaar onafgebroken ecologisch optimaal functioneerde tot de kunstmest er een eind aan maakte. Van ‘Vierduizend jaar kringlooplandbouw’ verschijnt binnenkort de 2e druk bij Eburon.
door Willem Doreleijers
Lezing Sietz Leeflang: Ecologisch landgebruik
VIBA-café, 3 november 2011
Om te beginnen aan een verhalende lezing introduceert Sietz zich als een pionier in diverse vormen van duurzaam leven, wonen en bouwen in onze cultuur. Wat opvalt is de directe en welgemeende bescheidenheid tegenover de zaal. Hij zou liever een vakgenoot promoten dan zichzelf goed in de markt zetten. Hoe goed zijn eigen ideeën ook zijn. Een uniek gebrek aan eigenbelang en een sterke drang naar een socialere en leefbare wereld. Een wereld zonder octrooien en patenten.
De introductie gaat gelijk op met de historie van Sietz. De Kleine Aarde, daarna De Twaalf Ambachten, diverse ideeën en producten met de tegelkachel als terugkerend voorbeeld voor de maatschappelijke reactie op logische low-tech en duurzame ‘producten’. De idealen die met De Twaalf Ambachten uitgevoerd zijn passeren de revue met de notie dat de meeste dingen al eens eerder gedaan zijn. Ook de tegelkachel is gebaseerd op oude kennis.
Het onbegrip van Sietz voor de huidige gangbare verwarmingssystemen is niet alleen gebaseerd op het negeren van simpele feiten, maar ook op de ontkenning van de menselijke maat.
Na het pleidooi voor stralingswarmte volgt op verzoek vanuit de zaal het onderwerp van de lezingtitel: ‘Ecologisch landgebruik’. Maar voordat Sietz daar aanbelandt, wordt het thema bouwen en wonen vanuit het Twaalf Ambachten perspectief plastisch verder verteld. De ervaringen, overtuigingen en aanbevelingen over het bouwen zonder de natuur te schaden, laten weinig tijd over voor ecologisch landgebruik op een ander niveau.
De landbouw en het ecologisch landgebruik worden door Sietz beschreven in zijn bewerkte vertaling van F.H. King: Vierduizend Jaar Kringlooplandbouw. Hij gaat niet in op de details van het boek, maar vertelt door over de westerse landbouwcultuur vanuit zijn brede ervaringsveld. Enkele wetenswaardigheden:
- De Duitse chemie heeft de landbouw wereldwijd hervormd tot industrie. De uitvinders van kunstmest waren hier allesbehalve trots op.
- Industriële markten zijn dusdanig machtig dat natuurlijke superieure materialen (zoals de indigokleurstof) het onderspit delven.
- In Nederland is het boereninkomen sinds 2008 gehalveerd, per dag verdwijnen zes boerderijen, omdat voedsel perse goedkoop moet zijn.
- We spoelen bruikbare stoffen zoals fosfaten door de wc, terwijl er in de landbouw een tekort aan ontstaat.
- Sociale en praktische acceptatie spelen een sleutelrol in het gebrek aan eenvoudig uitvoerbare systemen zoals de Nonolet.
- Pas wanneer gas- en olieprijzen drastisch stijgen, worden kleinschalige (biologische) landbouwvormen noodzakelijk.
Helaas is Sietz vanwege de tijd genoodzaakt af te sluiten.
Na een kort dankwoord wordt de bewondering voor de pioniersdriften van Sietz onderstreept met een bijzonder lidmaatschap!