Verslag VIBA-café op 2 maart 2023
Herstellen van de watercyclus door Ties van der Hoeven
Ties van der Hoeven is creative director en mede-oprichter van ‘The Weather Makers’ (https://theweathermakers.nl): 
een bureau en netwerk van onderzoekers en ontwerpers, totaal zo’n 25 mensen, op het gebied van herstel van waterkringlopen en daardoor het herstel van de biosfeer. Het gaat om een brede benadering van ecologie waarbij water van groot belang is.
Als waterbouwkundig ingenieur heeft Ties eerst (voordat hij met The Weather Makers begon) aan allerlei grootschalige projecten gewerkt zoals havens en het palmeiland in Dubai. Kern daarbij was al om deze projecten ‘slimmer’ te ontwerpen door gebruik te maken van meer natuurlijke processen. De ervaring en contacten die hij daarmee opdeed, waren en zijn nu goed te gebruiken bij de The Weather Makers projecten.
Twee projecten zijn toegelicht, het ene in Egypte, het andere bij Den Bosch. Twee projecten van een geheel verschillende omvang, maar wel met een gezamenlijk kenmerk: hoe is ‘de natuur’ in te schakelen.
Bardawil-meer en Sinaï (Egypte) (https://theweathermakers.nl/#TWMApproach)
Het Bardawil-meer (een lagune), ongeveer 600 km2 groot, grenst in het noorden aan de Middellandse Zee en in het zuiden aan de Sinaï woestijn. Het meer staat via 2 smalle openingen in verbinding met de zee. De afgelopen jaren is het meer steeds zouter en ondieper geworden. Zo’n 4500 vissers leven hier van de visvangst die door de verslechtering van de waterkwaliteit sterk afneemt. Het plan (start uitvoering zomer van dit jaar) omvat de doorstroming (getijden) van het meer met zeewater te vergroten door meer openingen naar zee te maken. Wetlands zullen verbeterd en uitgebreid worden. Ook zal er gebaggerd worden en zal er een ecologisch beheer gaan plaatsvinden. De verwachting is dat de visstand weer zal toenemen en dat een duurzame visvangst mogelijk zal zijn.
Het baggerslip blijkt zeer vruchtbaar te zijn en zal een rol gaan spelen bij het vergroenen van de Sinaï. Het slib zal via lange buizen in eerste instantie in oude rivierbeddingen aangebracht worden en zal daar regenwater (ook in de Sinaï valt soms regen) gaan vasthouden.
Door beplanting zal, zo is de verwachting, een systeem op gang komen van toenemende vergroening en verbetering van het klimaat (verlaging van de lucht- en bodemtemperatuur). Op de lange termijn zal er minder water gaan verdampen en zal er een watercyclus ontstaan waarbij iets minder warme lucht tegen het verderweg gelegen gebergte opstijgt waardoor regen ontstaat die naar de Sinaï zal (terug) stromen. Landbouw wordt mogelijk en er zal een stabieler, aangenamer klimaat ontstaan. Bij het project moet de plaatselijke bevolking zeker ook betrokken worden, iets wat nog meer aandacht vraagt.
Het bureau heeft bij Den Bosch een laboratorium waar onder andere geëxperimenteerd wordt met de vergroening met slib vanuit het Bardawil-meer, alleen dan op kleine schaal.
Afb. Huidige situatie
Afb. Vergroening van de Sinaï
Afb. Toekomstige situatie
Naar aanleiding van dit VIBA-café stuurde Hans Stofberg nog onderstaand door hem samengesteld infoblad op. Ook daar gaat het om het ecologische herstel van het landschap.
Henriëttewaard
Het bureau heeft voor de Henriëttewaard in Den Bosch een ecologisch herinrichtingsplan gemaakt. De uitvoering begon in 2017. Bij extreme regenval loopt Den Bosch kans op ernstige wateroverlast. Het plan is daarom in eerste instantie gericht op extra waterberging. Daarnaast is er volop aandacht voor het verbeteren van de waterkwaliteit door natuurlijke zuivering en een ecologische inrichting.
Meer info
Reinoud Keesmaat wees nog op de volgende publicatie over stadsontwerp en klimaat:
– ‘Het weer in de stad’ door Sanda Lenzholzer; uitgeverij nai010 (https://www.naibooksellers.nl/het-weer-in-de-stad-hoe-ontwerp-het-stadsklimaat-bepaalt-sanda-lenzholzer.html)
(verslag Frank Stofberg)
