Verslag VIBA-café op 2 februari 2023
‘Inspired by nature’ door Boris Zeisser
(in kader)
Boris Zeisser richtte in 2015 het bureau Natrufied-Architecture op. Het bureau houdt zich bezig met architectuur die haar oorsprong vindt in de natuur: ‘Biophilc architecture’. Het bureau heeft intussen tal van projecten in binnen- en buitenland gerealiseerd. Wat direct opvalt, is het uitbundige gebruik van hout in draagconstructie, gevelbekleding en binnenafwerking. De ambitie van het bureau is een optimale integratie van het gebouwontwerp met de omgeving en ‘de natuur’. ‘Natuurlijke’ vormen, biobased materialen, hergebruik en beperking van bouwmaterialen en energiebesparing staan centraal in de projecten.
Als middelbare scholier op een ‘vrijeschool’ had Boris Zeisser als opdracht een droomhuis te ontwerpen: het werd een huis boven een waterval. Tot zijn verbazing bleek tijdens een vrij tussenjaar in de VS zo’n huis al te bestaan: het ‘Waterfall house’ van Frank Lloyd Wright! Na een bezoek hieraan, wist Boris het zeker: ik word architect.
Met dit verhaal begon de presentatie.
Als eerste project kwam het ‘Dragspelhuset’ (2004) in Zweden aan de orde: een vakantiehuisje voor eigen gebruik half boven een waterval! Zijn droom ging dus in vervulling. Het was één van de eerste projecten die hij ontwierp, toen nog werkzaam bij bureau ‘24H-architecture’ waarvan hij oprichter en partner was.
Een bestaand houten huisje werd voorzien van houten uitbreiding. Hij bouwde het zelf met behulp van partner en vrienden. Omdat de nieuwbouw vier meter uit de erfgrens (die halverwege de waterval loopt) moest blijven, en daardoor weinig ruimte beschikbaar was, is deze uitbreiding voorzien van een uitschuifbaar deel tot precies de erfgrens. Dit werd zowaar door de vergunningverlener goedgekeurd. Als het huisje niet in gebruik is, is het uitschuifbare deel ingeschoven en voldoet het precies aan de eis.
Duidelijk is dat de constructie en de detaillering veel aandacht vroegen. Zo steekt de schoorsteen als een soort olifantslurf op het uiterste puntje door het dak en is de kierdichting tussen het vaste en uitschuifbare deel door een flexibele slang gerealiseerd.
Doorsnede met rechts het uitgeschoven deel boven de waterval. Uiterst links het oorspronkelijke huisje.
Rechts het uitgeschoven deel. De buitenbekleding heeft de kleur van de omliggende rotsen aangenomen.
Een project van geheel andere omvang is het ‘Duurzaamheidscentrum’ in Assen (2015). Het gebouw huisvest zowel de plantsoenendienst als een centrum voor natuur- en milieueducatie. Ook hier is weer veel hout toegepast. Bijzonder is de ‘zonneschoorsteen’; naast een rol in het ventilatiesysteem dient deze ook als klimtoren.
Het Duurzaamheidscentrum in Assen met de ‘zonneschoorsteen’ voor het bevorderen van de natuurlijke trek ten bate van grondkoeling in de zomer en het voorverwarmen van de ventilatielucht in de winter.
Nieuw voor het bureau ‘24H-architecture’ was het gebruik van bamboe als bouwmateriaal. Voor het luxe resort ‘Soneva Kiri’ in Thailand is voor kinderen een gebouw (2007) ontworpen in de vorm van een groot beest (dat was de opdracht) met o.a. speelruimten en een bibliotheek. De toegang is via een ophaalbrug, de uitgang via een glijbaan. Het ontwerp is in een windtunnel onderzocht vanwege mogelijke tyfoons.
Er was geen aannemer te vinden die met bamboe wilde bouwen. Uiteindelijk hebben 15 lokale jongeren het gebouwd met behulp van een teamgenoot van het bureau die daarvoor eerst een bamboo-cursus in Duitsland had gevolgd.
Zowel de constructie als de dakbedekking is van bamboe.
Tijdens de bouw. Om de bamboo te kunnen buigen bleek een (ter plaatse zelf gebouwde) stoomoven nodig.
Op Texel heeft het bureau zeven vakantievilla’s ontworpen: de Buytenplaats (2020). De vorm is afgeleid van de ‘schapenboet’, een kenmerkende schuurvorm op het eiland. Ook in dit project is veel hout gebruikt zoals voor de eikenhouten draagconstructie, de CLT verdiepingsvloeren, hsb-gevels en houtwol-isolatie. De daken zijn van riet.
Zeker bij laagbouw is het vaak logischer om hsb dan om CLT te gebruiken vanwege het efficiëntere gebruik van hout.
Voor het Centrumeiland in IJburg-Amsterdam heeft het bureau vijf appartementengebouwen ontworpen. Het project ‘De Warren’ (2023) is er een van: een zelfbouw wooncorporatie met diverse soorten appartementen en collectieve ruimten.
Gekozen is voor een draagstructuur van grotendeels houten gelamineerde kolommen + balken, dit met het oog op gewenste flexibiliteit voor in de toekomst. De vloeren bestaan uit een combinatie van CLT en beton vanwege geluidsisolatie. Voor de gevel is deels gebruik gemaakt van hergebruikt hout van oude meerpalen. Het gebruik van hergebruikt materiaal vergt in de praktijk veel extra aandacht, o.a. vanwege de planning.
Het gehele prefab houten skelet stond in drie weken overeind. Dat is natuurlijk veel sneller dan bij een traditionele steenachtige structuur, dus iets waar men in de planning rekening mee moet houden.
De onderbouw, half onder het maaiveld, met parkeergarage is van beton. In de betonnen funderingspalen is een leidingcircuit opgenomen voor warmte- en koudeopslag.
Plantenscherm als zonwering.
Aan het einde van de presentatie kwamen nog twee speciale projecten aan bod:
– ‘Cabaret Sauvage’ (2019) in Parijs: een prefab houten ‘spiegeltent’ met canvas dak die na vijf jaar verplaatst moet (kunnen) worden.
– ‘Arknat’: in twee weken tijd door studenten ontworpen en gebouwde houten hutten langs Zweedse wandelroutes, zie https://arknat.com; deels begeleid door Boris. Jaarlijks worden in sessies met 15 studenten uit diverse landen 15 ontwerpen gemaakt waarvan er drie worden gerealiseerd.
Eén van de vele door studenten ontworpen en gebouwde hutten.
(verslag Frank Stofberg)
