PROCES VORM MATERIE
EEN PARAFRASE
Kort geleden heeft de VIBA in de laatste ALV succesvol besloten ‘Proces, Vorm en Materie’ voortaan als een soort van speerpunten centraal te stellen. ‘In de beperking toont zich de meester.’ zou je daarop in eerste instantie kunnen antwoorden. Toch zou zich iemand ook kunnen afvragen ‘waar blijft daar het ‘integrale’ van de VIBA ?’ Daarop echter biedt ik een parafraserende toelichting aan, waarin de drie gekozen termen –integraal– geïnterpreteerd gaan worden.
PROCES
De ‘schepping’, als we over zoiets, onafhankelijk van een bepaalde religie, mogen spreken, kan niet anders dan als een – inderdaad originele – proces begrepen worden,
De schepping van TIJD mag aan het PROCES vooraf gegaan zijn.
In die zin – overigens in sommige bouwbenaderingen vergeten – is de of het Proces juist ook in de Architectuur en in de Bouw van fundamentele betekenis. Praktisch gaat het om de (denk- en concretiserings) processen van ideeënvorming, ontwerpen, produceren, monteren, uitvoeren, gebruiken, bijhouden, veranderen, vernieuwen, afbreken, en hergebruiken, m.a.w. ,filosofisch gesproken, over geboorte, groeiproces, sterven en – herboren worden. Om nog even bij filosofische overwegingen te blijven, kan ook over scheppen, onderhouden en transformeren gesproken worden, tevens oerkwaliteiten in de klassieke Indiase zienswijze, benoemd met Brahma, Krishna en Shiva dan wel hun voornaamste belangen.
VORM
Naast de schepping van TIJD zal de schepping van RUIMTE aan alle VORM vooraf
gegaan zijn. Het universum – macro- meso- microkosmos = toont op alle schalen tal van ontelbaar vele vormen. En de Bouw is zonder VORM niet denk- of voorstelbaar.
Praktisch hebben we te maken met bouw/vormen van bouw/delen, -elementen, -details en verbindingen, constructies, (constructie) structuren, bouw/blokken, complexen, en het ‘reliëf’ van hele nederzettingen tot ‘megacIties’. En dit alles om de meest verschillende, grote en kleine, min of meer be- of gesloten binnen- en buiten- RUIMTES te omsluiten.
De aan al dezen inherente maten, min of meer modulair gecomponeerd of gecoördineerd, zijn in dit context van elementair – inherente – betekenis. De kwaliteit van harmonie houdt daarmede nauw verband.
MATERIE
Volgens de natuurkundige wetenschap is MATERIE niets anders dan een staat van ENERGIE. Dus bevat deze VIBA-term MATERIE ook het aspect van ENERGIE – zo actueel en belangrijk in onze tijd. Nu ontbreekt in de VIBA-speerpunten wel het (VERENIGDE) VELD. Een fundamenteel fenomeen in – zeg maar dan – de schepping (en alles wat er vervolgens ook door mensen gemaakt) gebeurd). In dit geval – mogelijk niet geheel in overeenkomst met de natuurkunde – veronderstellen we dat het VELD (van golven en frequenties) ENERGIE en MATERIE liet ontstaan, en, dus inherent is aan de VIBA-term van MATERIE. Alle door de Bouw gecreëerde en op de aardoppervlakte door verschillende oorzaken, aan te treffen elektrische, magnetische en elektromagnetische verschijnselen zijn van deze belangrijke categorie.
Aangezien de materiële verschijning van een ge-bouw van stoffelijke aard is, mag het niet overbodig zijn naar de Materiaal Keuze Matrix MKM te verwijzen, hierin worden de hoofd-categorien van bouwMATERIAAL – plantaardig, dierlijk, mineraal en gemengd of getransformeerd’ – met de hoofd-categorien van bewerking – ‘onbewerkt, lichtelijk (hand) bewerkt, sterk (industrieel) bewerkt, en chemisch getransformeerd’ – PROCES dus – in relatie gebracht. Hoe meer een bouwstof verder in deze combinatie-reeksen valt, met des te meer risico’s voor de gezondheid en het milieu te rekenen is – bij de productie en aanwending van deze betreffende bouwstof.
TOT SLOT
We concluderen nu dat, de gekozen speerpunten van PROCES, VORM en MATERIE voldoen aan de elementaire en fundamentele doelstelling van een Integrale Bio-Logische Architectuur.
Peter Schmid / Prakash
VIBA’s founding father,
Erdõsmecske, oktober 2020
Volgens een Internet-research is de Japanse kunstenaar Sengat Gibson (1750-1837) de auteur van de vrij beroemde soort van kalligrafie, die de drie elementaire (geometrische) vormen vertoont. Echter hebben deze vormen ook in India hun traditionele betekenis. Enigszins samenvattend : het driehoek staat voor ‘vuur’, duidelijk een ‘proces’, de cirkel symboliseert – afhankelijk ven specifieke benaderingen – of water of lucht, maar ook ether – (misschien bevat ether dan ook het ‘veld’j, en het ‘kwadraat’ staat voor de ‘aarde’, duidelijk de ‘materie’. Samen wordt in dit kunstwerk ook het ‘Universum’ gezien. Dus wat kan dan meer dan dit als ‘integraal’ begrepen worden ?
Behalve in de Zen-benadering zijn de elementaire symbolen van driehoek, cirkel en kwadraat ook van actuele zeggingskracht. De eenvoud heeft haar eigen expressie. En zo sluiten we in de VIBA aan bij essentiële opvattingen en wijsheden van de hoge culturen van China, India en Japan. Dus mag sprake zijn van enige ‘Duurzaamheid’.
PROCES VORM MATERIE
EEN PARAFRASE (VERVOLG)
MET HET OOG OP DOMINANTIE BINNEN INTEGRALE SAMENHANGEN
Het mag mogelijk overdreven overkomen, maar gezien er, wel te recht, verschillende benaderingswijzen bestaan, is het toch de moeite waard zo belangrijke ‘dingen’ als bv ‘integraal’ van alle kanten te ‘bekijken’.
We gebruiken de taal met zinnen, woorden en letters voor informatie en kennis ….
Er bestaan echter ook nog andere ‘talen’, zoals bv de wiskunde of de geometrie.
Voor bouwkundigen mag de geometrie misschien een goed aanvaardbare taal zijn.
Daarom hierna een ‘spel’ met de geometrische symbolen, die onlangs voor de elementaire – niet slechts ‘termen’, maar ‘feitelijke Dingen’ – PROCES, VORM en MATERIE gekozen zijn.
Driehoek, Kwadraat en Cirkel kunnen op verschillende wijze met elkaar ‘geïntegreerd’ worden.
We tonen dit in de desbetreffende schetsen (1 t/m6).
Afhankelijk van de posities ten opzichten van elkaar kan een zekere DOMINANTIE van het een of ander van de drie gezien worden. Zoals dit in praktijk ook voorkomt. Maar wat in alle posities blijft, is ‘het integraal in elkander bestaan’.
Bijna overbodig te memoreren dat, vanuit VIBA-insteek door de bril van Gezondheid, Energie en Milieu naar PROCES, VORM en MATERIE niet alleen ‘gekeken’ maar ook ‘gewerkt’ wordt.
Dominantie van het Proces
Laat ons naar de constellatie kijken, waarin het PROCES van tot stand coming dominant is voor het uiteindelijke resultaat van een gebouw.
1
Er zijn voorbeelden voor, zoals het manuele vormgeven (‘bildsames formen’ in het Duits) van huizen, gemaakt van leem, of industrieel geprefabriceerde wand- vloer- en dakelementen voor een eenvoudig woonhuis of ook een reuze kantoorgebouw.
2
Nu kan daartoe in volgende instantie de vorm significant bepaalt worden, maar juist door de toegepaste materialen, want deze kunnen van extra belangrijk invloed zijn bv in geval of leem of hout, maar ook beton of staal.
Dominantie van de Vorm
3
De (architectonische) vorm is vaak een insteek voor de keuze van het daarvoor mogelijke of expressieve materiaal en ook de mogelijkheden welke processen van vervaardiging daarvoor mogelijk zijn. Tal van tegenwoordig toonaangevende gebouwen zijn hier een sprekende illustratie van.
4
Een ambitieuze architectonische vorm zoekt soms naar een ondersteuning door te laten zien, hoe bv industrieel vervaardigde elementen in elkaar gezet zijn.
De vorm, ingegeven door de noodzakelijke functie en de architectonische ambitie eist heel vaak een bepaald materiaal en vervolgens moet een daarvoor mogelijke totstandkomingsproces gevonden worden.
Dominantie van de Materie
5
Het kiesbare of beschikbare bouwmateriaal was veelal bepalend voor de mogelijkheden van handhaving en het uiteindelijke gebouwde resultaat. Bv. was steen of riet of recyclebaar materiaal al vaak bepalend hoe ermee om te gaan en wat op die manier vorm te geven mogelijk was en is.
6
De mogelijkheden hoe materialen gebruikt, verandert, gecultiveerd kunnen worden zijn van invloed op de processen van vervaardiging en de uiteindelijke vorm van een gebouw, heel sprekend voor het bouwen met baksteen.
RESUMÉ
We mochten hier wel – wellicht ten overvloede door wat praktische voorbeelden geïllustreerd – zien hoe PROCES, VORM en MATERIE met elkaar onlosmakelijk in verband staan. T.o.v. alle drie dient echter – ook onlosmakelijk – het drietal van criteria :
GEZONDHEID, ENERGIE en MILIEU
bij alle theoretische en praktische overwegingen en acties de richting van en een beslissing voor toepassingen te bepalen.
Het spel met (of wel de taal van) driehoek, cirkel en kwadraat – proces, vorm en materie representerend, illustreert dat de een of ander component (de een of ander van de ‘feitelijke dingen’) zo te zeggen of van binnen uit of van buiten af dominerend invloed uitoefent op het tot stand brengen en/of het resultaat van een bouwproduct of een gebouw.
Peter Schmid / Prakash
VIBA’s founding father,
Erdõsmecske, eind oktober 2020