Professor Bernard Colenbrander heeft bij de vernissage op 3 april, als een relatieve buitenstaander, Peter gekenschetst door het benoemen van drie fasen in de carriere van Peter: zijn inzet voor industrieel bouwen, zijn inzet voor een Integrale Bio-Logische Architectuur en zijn inzet voor wereldvrede.
Ik sta hier als iemand die Peter al 41 jaar kent en kan deze zienswijze begrijpen als je het leven van Peter van buitenaf aanschouwt.
Ikzelf geloof dat Peter van meet af aan een overtuiging heeft gehad, die qua expressie een ontwikkeling heeft doorgemaakt; de kiem van een Integrale Bio-Logische Architectuur heeft er altijd ingezeten.
Ik vertel nu iets over mijn persoonlijke ervaringen met Peter.
In mijn eerste studiejaar op de TH kwam ik op de gang in het geliefde paviljoen telkens “buitenlandse” personen tegen, de meesten hiervan bleken Limburgers te zijn (ik kon ze niet verstaan) en een andere opvallende verschijning bleek Peter te zijn, die ik een jaar later als hoogleraar leerde kennen door zijn colleges en als begeleider bij projectwerk. De Wiener hoffelijkheid droop er van af en zijn commentaar was zowel treffend als onderhoudend met opmerkingen als “luike leuken” inplaats van “leuke luiken”.
Met uitdrukkingen als “misschien”, “wellicht”, “te overwegen” liet hij je eigen vrijheid behouden, maar probeerde hij bij jou toch eruit te halen wat er inzat; dit kenmerkt de ware docent! Peter kon wel eens met de ogen dicht naar iemand luisteren en wij denken dat het zo “langweilig” was dat hij in slaap was gevallen; niets was minder waar, op een meditatieve wijze miste hij niets!
Na mijn studie heb ik altijd contact gehouden met Peter en bij gelegenheid heb ik mijn ongenoegen geuit over het feit dat in de praktijk wij tegen beter weten in niet dat doen wat wenselijk is, vooral hoe wij gevels ontwikkelen…..
Waarop Peter zei: maak hier maar een promotieonderzoek van….
Na een half jaar onderzoek melde ik aan Peter dat de titel niet zozeer over gevels zou gaan maar over aansluitingen/details….hij keek mij glimlachend aan en zei: dan ben je al vergevorderd: je hebt ontdekt dat het detail de nucleus van de architectuur is! Na nog een halfjaar literatuur studie heb ik met vertwijfeling gemeld dat ik bijna niets kon vinden over het ontwikkelen van details, waarop hij zei dat ik dat juist had geconstateerd, dus ik kon zelf een onderzoeksvoorstel bedenken en uitvoeren…………..het werd “A Typology of Joints, supporting sustainable development in building”.
In die tijd van mijn promotieonderzoek heb ik meegedaan aan een meerdaagse retraite van de vakgroep waarin ook professor Hubert Jan Henket zitting had. Volgens mij ging het om het formuleren van de eindtermen. Peter had spreektijd gevraagd op een avond, waarin hij inging op de vraag: wat is wetenschap? (hierover was veel discussie). Peter heeft in een betoog van een uur uitleg gegeven over vele vormen van “weten”…..indrukwekkend, en met zoveel stof tot nadenken heb ik daarna niets meer gehoord over de definitie van “wetenschap”….
Nu iets over zijn expositie hier. Zijn schetsen gaven altijd de essentie weer, trefzeker, en dat met zijn dikke potlood. Ik heb twee schets excursies in de studie met Peter meegemaakt, de boot excursie naar Broek-in-Waterland en de Rijp, en Oud & Nieuw naar Frankrijk en Duitsland, volks architectuur en werken van le Corbusier; fototoestellen waren verboden…..dit zijn memorabele ervaringen gebleken, tussen mensen en een diepere begrip van architectuur…..wij, de deelnemers, hebben het er nog steeds over….
De modellen van Peter: dat is een apart fenomeen.
Zijn modellen zijn te beschouwen als de “blue prints” van zijn denken.
Trouw aan zijn astrologische teken als Maagd is Peter zeer geordend.
Gehoord uit eigen mond is er een voorval geweest op een conferentie waarbij ook Kevin Lynch aanwezig was. Peter had in zijn bijdrage net zijn Meta Model laten zien en toegelicht, waarop Kevin Lynch reageerde met: “dit is te perfect”, waarop Peter antwoordde door de sheets van de onderdelen van het model door elkaar te husselen tot een chaos, waarop Lynch met vele anderen applaudiseerde ! Hoe je ook ordent maakt niet uit , de items in totaal zijn dekkend. Ik heb zijn Meta Model altijd gezien als een “neuraal netwerk”, dat je in je ontwerp proces kan “aftasten” in het streven naar een Integrale Bio-Logische Architectuur.
Ter onderbouwing van zijn Meta Model heeft Peter meer culturen bestudeerd zoals de Chinese en de Indiase, vermoed ik….
Peter onderhoud altijd een indrukwekkende internationale netwerk van soul mates zoals Anton Schneider en Sim Vander Ryn om een paar te noemen, en ook Christopher Alexander, die stelde dat “Form is a diagram of forces”, een toestand van evenwicht tussen allerlei krachten…….Peter gelooft ook in het streven naar evenwicht / balans zoals in de natuur en te ervaren in de grote culturen zoals genoemd.
Dit kenmerk van evenwicht / rust is bespeurbaar in zijn gerealiseerde gebouwen.
Van een invloedrijke leermeester, Konrad Wachsmann, heeft Peter iets overgenomen, dat te maken heeft met het proces van ontwerpen en dat is MHP, de Methode Holistische Participatie. Als student heb ik deze methode voor de eerste keer meegemaakt bij een project; je moet echt leren inleven in de andere rollen!
Later zat ik samen met Peter in het IOP Bouwknoop onderzoek, waarin TUD, TNO en TUE voor het eerst samenwerkten, en waarin MHP ook werd toegepast onder de strikte leiding van Peter.
De MHP is de enige “proces” model van Peter, waarbij de vraag is wat iemand anders voor alternatief te bieden heeft?
Ik citeer hier een definitie van duurzame ontwikkeling van de VN in 2011:
Sustainable development emphasizes a holistic, equitable and far-sighted approach to decision-making at all levels. It emphasizes not just strong economic performance but intragenerational and intergenerational equity. It rests on integration and a balanced consideration of social, economic and environmental goals and objectives in both public and private decision-making. (United Nations Conference on Sustainable Development, 2011)
Het lijkt mij dat de MHP een legitieme methode is om dit te bereiken.
De expositie is te gast bij een kind van Peter: de VIBA.
In 1976 zat ik mee, ongemakkelijk kruisbeens op de biezen tegels in de woonkamer van Peter, Firmamentenlaan 4 (!) in Eindhoven. Die avond werd de VIBA geboren!
De VIBA als vereniging heeft goede tijden gekend in St. Michielsgestel met de Herlaer School en allerlei werkgroepen, vooral steeds getrokken door een groep leden van het eerste uur…….die leden bleven maar besturen door een gebrek aan jonge opvolgers….de VIBA is meestal naar binnen gekeerd met te weinig exposure naar buiten; je zou kunnen zeggen dat de VIBA altijd veel “undercover” agenten heeft gehad op strategische posten in de maatschappij.
De gezamenlijke kennis van alle leden is altijd enorm geweest en waarin de VIBA had kunnen excelleren was vooral tonen hoe de “I” van Integraal bereikt zou kunnen worden. Het is zelfs de werkgroep “de Verademing” bestaande uit zeven grijzende architecten niet gelukt om in een gezamenlijke project een ware voorbeeld van Integrale Bio-Logische Architectuur te realiseren, waarin een palet van mogelijk architectuur uitingen te beleven was geweest….
De VIBA is nog altijd in ontwikkeling, in transitie zoals voor alles in dit tijdperk. Wij hebben nu een jong bestuur, dat met het optimisme van een puber uitwerking kan geven aan het nieuwe adagium in de bouw, namelijk “kennis delen”, op weg naar een waarachtig integrale aanpak!
Peter zelf is de puberteit allang voorbij; in zijn wijsheid is hij bezig het onderscheid tussen de eerste, tweede en derde wereld op te heffen om wereldvrede te bereiken.
Peter wordt ook een dagje ouder. Hij speelt de laatste tijd met zijn eten, waardoor je zou gaan denken dat hij weer kinds wordt….
Maar het zijn maquettes, die visionaire beelden zijn van een toekomst, waarin alleen maar bio-based materialen gebruikt worden!
Met zijn Gabriella maakt Peter nu meditatieve schetsen die lijken op flow-forms, energie patronen, die bevrijdend overkomen…..
Met zijn Gabriella heeft Peter een nieuw huis ontworpen en gebouwd in Hongarije, dus een toelichting en een verhuizing komen er aan: een einde aan het ene en een nieuw begin aan het andere.
Dat geldt ook voor deze finissage Peter; ik dank jou voor jou gedachtegoed en de uitdrukking ervan in de vorm van deze expositie en zie dit moment in jou leven als een punt komma, wij zien en horen graag meer van jou.
dr. Ir. John Olie
1 mei 2014.