Dit is het 55e interview, maar ook het 58e. Want de kern van de Amsterdamse “Woonpioniers” bestaat uit een kwartet dat collectief op 14 oktober 2020 lid werd. In dat jaar konden wij al kennismaken tijdens een wegens Covid volledig digitaal VIBA-café.
Dus zoomen we vandaag met z’n vijven. Want alles wat ze doen is collectief. Een wat langer interview, maar houd vol want zeer interessant (vinden wij).
WOONPioniers: bruisend en altijd jong
Wie ben je?
“Wij zijn Woonpioniers.”
Aan het woord is Daniel, oprichter – in 2015 samen met ook Jelte Glas – en architect. Daarnaast spreken we Wouter, mede-partner en technisch geweten. Leen, partner, proces goeroe en projectarchitect schuift ook aan. En, vervolgt Daniel: “Jaap, protégé, werknemer en echt een supergoede projectarchitect. Daarnaast bestaat onze club nog uit een aantal ZZP’ers en een heel netwerk aan experts en bouwers waarvan de neuzen allemaal dezelfde kant op staan: bouwen moet “groener, collectiever, bezielder.”
Een kwartet interviewen vraagt beperking
Dus in vogelvlucht persoonlijk:
Daniel: 40 jaar, de leider, op foto net wakker met baby op z’n buik, groeide op in Salland en bouwde hutten op plek bij Olst waar nu de aardehuizen staan. Francofiel, zelfbouwer, nu Amsterdammer.
Wouter: 43 jaar, de all-round techneut. Fanatiek hardloper (al 7 marathons), drie kids en een kano in Almere..
Leen: 36 jaar, net eigen huis verbouwd vanaf kluscasco CPO in Rotterdam; surfen ingeruild voor verwekken tweede kindje.
Jaap: 33 jaar lang Amsterdamse single, missie in sociale woningbouw, all rounder bij de club, bouldert, bouwde eigen strohuis en kunstobjecten in Drenthe.
Wat doe je?
“Architectuur voor pioniers en collectieven! Waarbij we echt in co-creatie met opdrachtgevers ontwerpen. Vandaar onze naam: zij zijn de echte Pioniers.
Daarbij werken we vanuit een bibliotheek flexibele modulaire oplossingen. Duurzaamheid is hierbij geen ‘groene optie’ maar als hoofdingrediënt versleuteld in de opbouw van iedere module of element. Door flexibiliteit in denken en werken breken we juist met de zielloze one-size-fits-all oplossingen die het modulaire bouwen nu zo lijken te domineren. In plaats daarvan zetten we de voordelen van modulariteit in om mensen met een gewoon budget in staat te stellen mede-ontwerper van hun eigen woning te worden en ecologisch verantwoorde keuzes te maken.”
Eenheidsworst?
“Nee! Tussen ‘one-size-fits-all’ enerzijds en sjiek maatwerk anderzijds, bieden we een ‘goede confectie’: betaalbaar en kwalitatief, maar toch eigen.
Hierbij blijven we dicht bij het materiaal. Zo dicht, dat we zelfs onlangs een (steward owned) bouwtak hebben opgericht “Bouwpioniers”. Hiermee bouwen we kleine modulaire woningen. We werken ook vanuit een grotere kring van eco-bouwers. Altijd op zoek naar nieuwe goede partners in dat opzicht.”
Hoe klein of groot mag het zijn?
“Goeie vraag. Want tot slot hebben we ook Woonco.org opgericht. Dit is als het ware de overtreffende trap van Woonpioniers, gericht op grotere collectieve projecten en gebiedsontwikkeling. Dit is een collectief van maatschappelijk betrokken stedenbouwers, architecten, landschapsarchitecten, ecologen, aannemers, proces- en ontwikkelexperts, dat met gebundelde krachten en in samenwerking met lokale Pioniers (burgercollectieven, overheden, wooncorporaties maar ook bouwers) een nieuwe ontwikkelcultuur aanjaagt.”
Hoe ver gaat dat?
“Met alle Woonco experts direct aan tafel ontstaat de mogelijkheid om voor elke opgave van meet af aan integraal vanuit landschap, grondgebruik, waterbeheer en beplanting te denken. Vanuit samenwerking met ecologen geven we zo vorm aan leefomgevingen die jaar na jaar veerkrachtiger worden. Dit is inspirerend; want zo verandert de discussie van ‘doing less bad’ naar ‘doing more good’.”
Enthousiast verhalen de vier kerels. Het lijkt de VIBA wel: helemaal integraal! Zo kun je dus vanaf gebiedsontwerp tot en met de bouw bij de Woonpioniers terecht.
Waarom ben je VIBA lid?
“We richten ons exclusief op biobased architectuur vanuit vrij sterk ontwikkelde idealen. De VIBA huisvest een veelvoud aan echte pioniers op dit vlak. Supermooi om hier onderdeel van uit te maken. De excursies zijn leuk, de discussieavonden waardevol.”
Waar gaat het met de VIBA naar toe?
De heren hopen dat de VIBA zich nog meer zal ontwikkelen als kennisplatform. Er ligt (om in Haags jargon te spreken) zo’n grote (duurzaamheids)opgave voor ons. Uiteindelijk is het idioot dat we daarbij allemaal voor zich het wiel opnieuw aan het uitvinden zijn. Laten we de handen ineenslaan!
Er ontstaat discussie:
Waarom gooien we bijvoorbeeld met de VIBA niet ál onze kennis bij elkaar als het gaat om goede biobased bouwers? Zou dat niet een goed idee zijn?
En goede constructeurs. Installateurs. En andere adviseurs. Lets go! Dan worden we ook echt een samenwerkingsnetwerk. We constateren dat in het pionierende voorlopers netwerk nu juist allerlei nieuwe platvormen worden opgericht. Jammer!
VIBA Kennisplatform?
Daniel: “Dan kijk ik op de website. Ik zie opleidingen. Maar dan moet ik eerst mailen.”
Wilco: “We hebben een lijst van bouwbedrijven, maar tja dan moet je eerst mailen om die actueel te lezen.”
Wens: “Er zou een openbaar platform kunnen zijn waar je snel een passende bouwpartner kunt vinden, waar je makkelijk kennis mee kunt delen.”
Wilco: “Over de Brabantwoning van Renz Pijnenborgh kun je alle details (open source) vinden op internet, daar is € 100.000 in gestoken. Toch gaat iedereen zelf op Google het wiel uitvinden. Dom dom!”
Wilco: “Wél een mooi voorbeeld is de Gids Biobased Isoleren.”
Wat is jullie antwoord op de doorgeefvraag van Annemieke Vermeulen?
Een deel van de visie van de Bouwbiologie is om de natuur als de ultieme standaard te zien. Mensen zijn van de natuur afgedwaald waardoor sneller ‘korte termijn keuzes’ worden gemaakt op basis van kosten, materialistische zaken en technische ontwikkelingen. Wat zouden oplossingsrichtingen zijn om mensen weer wat meer oog voor de natuur te laten krijgen met meer aandacht voor de lange termijn effecten?
Daniel neemt het woord: Wij beginnen vaak met een landschappelijke vraag: “Hoe zien de landschappen waarin je wilt wonen eruit?” Daaruit volgt vervolgens veel. Het betekent namelijk iets voor de materialen die je toepast. Die komen immers ergens vandaan, en in ons geval groeien ze letterlijk ergens. Maar het heeft ook ruimtelijke implicaties: want een landschap dat in zoveel mogelijk kleine privé stukjes is opgedeeld, op zijn slechtst met schuttingen eromheen, ook daarin wil je niet wonen. In die zin hebben wij veel geloof in de potentie van collectief en coöperatief wonen. Daarmee staat de lange termijn vanzelfsprekend voorop. Een antwoord op Annemieks vraag zou dus kunnen zijn: denken vanuit collectiviteit en starten met het landschap.
Uw interviewer hoort vervolgens een bevlogen regeneratief toekomstbeeld.
“Door onze oogharen zien we de toekomstige ruimtelijke ontwikkeling van Nederland als een web van groene coöperatieve ontwikkel- en transitie-modellen op maat. Buurten, wijken en verzamelgebouwen waar innovatieve woonvormen en duurzame maatregelen vleugels krijgen omdat ze van onderaf en samen gedragen worden. Door maatschappelijke doelstellingen daarbij niet als verplichting, maar als (ontwerp)kans voor een fijnere leefomgeving in te zetten, zien we dat toekomstige bewoners deze ook echt omarmen. Hiermee borg je dat duurzaamheidsmaatregelen op de lange termijn worden gedragen en dat buren hun buurt zelf verrijken. Samen met toekomstige bewoners geven we zo handen en voeten aan het aanjagen van stikstof- en CO2-positief bouwen, het vergroten van de betaalbaarheid van wonen en het radicaal stimuleren van de biodiversiteit van de gebouwde omgeving. Wij helpen daarbij met een goed georganiseerde keten, helder ontwikkelproces en een bibliotheek vol toonaangevende ontwikkelmodellen en ontwerpconcepten.”
En welke is jullie doorgeefvraag?
Wat ons vaak frustreert is dat vanuit de regelgeving biobased bouwen steeds moeilijker (en duurder) wordt. Welk verhaal kunnen we vanuit de VIBA formuleren, uitdragen om hierin meer bij te dragen aan de tegen-lobby? Of zijn er andere oplossingen?! Wat zijn ‘omdenk’-mogelijkheden?
De nazit
hoeft deze keer niet vier keer zo lang te duren. Maar er komen wel nog wat leuke puntjes voorbij!
VIBA als teamuitjes organisator
Op 16 mei komt het team naar onze excursie op Goeree-Overvlakkee, dan hoeven ze het het zelf te organiseren.
Over biobased promotie als Building Balance
We volgen die pioniers op de voet maar hebben geen kijk of ’t economisch en qua regelgeving uit kan. We passen uiteraard BB bouwen optimaal toe. Terug naar de natuur!
“Ik heb al een boek”
Maar als je er nog een wilt, tippen wij: Jeremy Lent
The Web of Meaning. En óók (misschien nog wel meer) zijn eerdere boek – the patterning instinct. Jeremy integreert wetenschap en traditionele wijsheid en beschrijft een wereldbeeld waarin diepe verbindingen centraal staan. https://www.jeremylent.com
Over leeftijd
Waarbij Wilco zich net zo jong voelt als de pioniers: “We waren altijd THE NEW KIDS ON THE BLOCK (niet de boyband uit 1984) en door onze blijvend vernieuwende initiatieven blijven opdrachtgevers ons die gunfactor geven.
Over teamspirit
We zijn elkaar aanvullend zonder competitie met consensus desnoods een veto, waarbij de klant altijd lid van het team wordt. Bij Bouwpioniers ook door de korte lijnen.
Nog een VIBA tune?
Haha , Jaap is onze DJ. Hij beveelt aan: een oude mixtape (ook met oud collega en vriend Lukas) https://soundcloud.com/vloei-vloei/een-ongewoon-geluid
Op kantoor hebben we vaak deze Franse internet radio aan staan: https://www.radiofrance.fr/fip
Amsterdam/Zeist, april 2025
©️Wilco Machielse / VIBA