Een dozijn jaar geleden had ik via Eventbrite voor € 15 een stoel gereserveerd in een zaaltje in de Utrechtse wijk Lunetten. Een architect hield daar een inleiding voor particulieren die geïnteresseerd zijn in ecologisch bouwen. Ik was nieuwsgierig en vond het marketingtechnisch óók interessant. Inmiddels ken ik deze architect al beter en na dit interview ‘bijna heel goed’.
Mijn 49e VIBA-interviewgast is
Shai van Vlijmen: met groene handen ontwerpen
Wie ben je?
„Mijn naam is Shai van Vlijmen. Ik ben vader van drie jongens (nu 15-19-21), partner van Shir (bioloog en nu managing director onderwijs bij het UMC Utrecht) en biofilisch, ecologisch architect.
Ik ben in 1969 geboren en getogen in de bergen en natuur van Jeruzalem. Mijn droom was uitvinder te worden. Mijn grote inspirator was Leonardo Da Vinci uiteraard. Iets bedenken en maken dat écht werkt leek me gaaf. De natuur en de ongeschreven wetten die zorgen dat wij hier op aarde kunnen leven vind ik fascinerend. Ik wil graag begrijpen hoe alles werkt; waarom, hoezo…
Dat was mijn reden om eerst natuurkunde te gaan studeren. Maar werken in een klein hokje en dingen meten die je niet kunt zien, vond ik niet interessant genoeg. Ik miste de sociale contacten en de creativiteit, zoals het kunnen schetsen van de tastbare wereld. Dat was de aanleiding – na het behalen van mijn BSc. diploma – voor een nieuwe koers. Ik ging bouwkunde studeren. Na mijn bachelor in Haifa ben ik verhuisd naar Nederland met mijn Nederlandse vrouw. Op mijn 32ste ging ik Nederlands leren om mijn master in Delft als reguliere student te mogen doen. Vooral de taalstudie was niet makkelijk, maar de architectuur studio’s vond ik geweldig. Tijdens mijn afstudeerproject is mijn eerste zoon geboren. Ik heb mijn studie afgemaakt en was eindelijk klaar om echt te gaan werken.“
Wil je iets vertellen over jouw geboorteland?
„Het Israël waar ik ben opgegroeid bestaat niet meer. Het is echt veranderd, de samenstelling van de maatschappij is anders. Ook veel van de natuur is weg. In mijn jeugd was er amper televisie, we speelden veel buiten, bomen klimmen net als jij waarschijnlijk Wilco.
Ik vind het jammer zoals het loopt. Oorlog is voor niemand goed. Net als je ruzie met iemand hebt en beiden advocaten inhuurt; je hebt alleen verliezers. Ik hoop dat dat snel wordt opgelost. Dat móet gaan gebeuren! Druk van buiten kan helpen, maar eerst moeten alle groepen de mogelijkheid vinden te praten met de wens weer samen te leven.
Wij woonden in west Jeruzalem. Mijn vader bouwde krachtstroominstallaties voor fabrieken en had ook veel Palestijnse klanten en vrienden in oost Jeruzalem.“
Wat doe je?
„In 2008 heb ik NarrativA architecten opgericht, als ecologisch biobased architectenbureau. De naam komt uit Narratieve architectuur. Ecologische achitectuur met een verhaal. Het narratief is de rode draad die verschillende verhalen in één boek verbindt. Sindsdien ontwerp ik samen met mijn team nieuwbouwwoningen en grote verduurzamende renovaties. In de laatste jaren doen wij ook seriematige en openbare projecten. Graag werk ik ook samen met collega architecten uit andere bureaus onder de naam ‘NarrativA Pro’. Dit onderdeel van NarrativA is gericht op de professionele markt. Door het samenwerken kun je beter kennisoverdragen om te zorgen voor een snellere biobased transitie, en wij leren er uiteraard ook veel van. “
afbeelding links: Biobased passiefhuis Haarlem
afbeelding midden: Het-Groene-Hart-NarrativA
afbeelding rechts: Natturobservatorium-in-het-landschap
Waarom ben je VIBA lid?
„Mijn afstudeerproject was een ecologisch-amfibische woning in de uiterwaarden. Na mijn studie en met een paar jaar ervaring bij een houtsysteembouwer was het tijd om voor mijzelf te beginnen. Toen had ik niemand om vragen te stellen over dampopen bouwen of een speciaal detail. Bij de VIBA vond ik gelijkgestemden die ook heel graag met de natuur willen werken. Het is de enige plek die ik heb gevonden waar mensen graag hun kennis delen op een transparante en eerlijke manier. Vijftien jaar geleden was er niet veel te vinden over biobased bouwen. Op dit moment zijn er meerdere initiatieven, maar vaak blijft het te oppervlakkig tijdens een lezing of een training. Ik ben een autodidact die veel kennis heeft verzameld in de laatste 20 jaar. Nu geef ik zelf trainingen aan andere architecten en bouw-professionals over biobased bouwen vanaf ontwerp, bouwfysica, bouwtechnisch en uitvoering. Precies de training die ik zocht en nooit had gevonden. „
Waar gaat het met de VIBA naar toe?
„De VIBA is helaas nog steeds niet bekend, ook na 45 jaar. Gelukkig… de oude grijze mannen club, (waar ik intussen ook onder val), wordt steeds jonger en meer vrouwen doen ook mee. Ik hoop dat deze vereniging verder kan groeien tot een bekender ‘instituut’ binnen de Nederlandse bouwwereld.“
Wat is jouw antwoord op de doorgeefvraag van Florian:
Bouwen met natuurlijke materialen is in opkomst. Maar dat moet wel zorgvuldig gebeuren. Hoe voorkomen we dat ”biobased” door gebrek aan kennis en kunde een inferieure manier van bouwen wordt met gebreken in plaats van de nieuwe norm?
„Deze vraag is precies de reden geweest voor ons binnen NarrativA om met eigen trainingen te beginnen. Niet oppervlakkig, maar diep in de materie en grondig. Net zoals bij onze projecten en processen. “
Welke is jouw doorgeefvraag?
„Er is op dit moment veel te vinden op internet over biobased bouwen. Hoe weet je welke informatie kan je vertrouwen en welke niet? Wat kan je niet vinden? Welke informatie ontbreekt?“
Wat brengt jou in evenwicht naast het werk?
Shai moet lachen want hij boldert met zijn zonen. Over evenwicht gesproken! In een bolderhal in Utrecht is Shai een paar keer per week te vinden. Tot zes meter hoog kun je klimmen of ‘boulderen’ zonder touw maar met een dikke mat op de grond. Op de foto zie je Shai hangen aan handen en voeten.
Shai heeft ook jarenlang Kung Fu gedaan, maar bij deze vechtkunst kwamen de laatste jaren te veel blessures. Deze sporten hebben veel vergelijking met architectuur. Evenwicht, balans, plannen, goede techniek en interne kracht zorgen voor succes.
Rust vindt Shai in sporten, koken, wandelen in de natuur en werken in de tuin. Falafel is een heerlijk Israëlisch gerecht. Tip: ga eten bij FLFL naast de Dom in Utrecht. Groene vingers dus in zijn tuin, keuken én zijn werk.
Vakanties: indien mogelijk naar Israël, anders ‘in the middle of nowhere’ een huisje huren. Zijn lievelingsboek DUNE (serie van zes) gaat dan mee in de koffer! Dat gaat over fantasie in een andere wereld en gedrag van mensen. „Dat is ook zo mooi in ons vak: je hebt gedurende het hele bouwproces een boeiende crashrelatie met een klant.“
Houten/Zeist, oktober 2024
©️Wilco Machielse / VIBA